Tục thờ cúng tổ tiên của nhân dân ta có từ ngàn xưa. Truyền thống tốt đẹp đó luôn luôn được gìn giữ và kế thừa qua các thế hệ con cháu. Con cháu hiếu nghĩa phải là người biết ơn ông bà, cha mẹ, sống thì lo phụng dưỡng, chết thì phụng thờ. Vì thế mà trong mỗi gia đình, dù có hoàn cảnh khác nhau, cũng đều dành một góc trang trọng nhất trong nhà để đặt bàn thờ gia tiên.

Bàn thờ gia tiên có thể cầu kỳ hay đơn giản còn tùy theo điều kiện gia cảnh. Nhà nghèo khó chỉ có thể là một tấm ván nhỏ gắn trên vách, còn nhà giàu có thẻ có cả một điện thờ chiếm gần trọn một gian phòng, thường là gian chính giữa hay gian ngoài cùng. Ngày nay, nhiều gia đình giàu có còn đưa gian thờ tự lên tận lầu hai, lầu ba, để cách biệt với cuộc sống đời thường. Ngoài cùng của gian thờ thường có một khoảng trống để con cháu ngồi làm lễ. Tiếp đến là một cái Hương án, chính giữa có đặt bình hương, hai bên là đèn và độc bình. Nhà khá giả còn có đôi hạc bằng đồng hay bằng loại gỗ quý. Trong cùng mới thực sự là bàn thờ tổ tiên có đặt bài vị và ảnh thờ. ở hai bên gian thờ nhiều khi còn treo câu liễu đối ca ngợi công đức tổ tiên, ở bên trên là bức hoành phi. Mỗi loại đồ thờ đều mang một ý nghĩa tượng trưng riêng. Cái lư hương tròn tượng trưng cho bàn thái cực, đôi đèn tượng trưng cho nhật nguyệt quang minh và những nén hương tượng trưng cho các vì tinh tú. Lọ hoa thì tượng trưng cho cái tâm không, tức là lục căn thanh tịnh.

Lễ vật dâng cúng phải thanh khiết. Đồ lễ thường là cau trầu, trà rượu, hoa quả, vàng hương và một bát nước lã (loại nước tự nhiên, không phải đun sôi), có khi thêm vàng mã. Ngoài ra, tùy theo gia chủ và tính chất của lễ mà có các thức khác như xôi, chè, oản, chuối hay cỗ mặn...

Ngoài những  ngày lễ tết, ngày giỗ kỵ, hiếu hỷ, mỗi khi có một sự việc nào hệ trọng xảy ra trong gia đình thì con cháu đều tổ chức lễ cúng gia tiên. Chẳng hạn, xây cất nhà, sinh con, con cái thi cử đỗ đạt. Nếu có sự không hay xảy đến cho gia đình thì cũng làm lễ cúng tổ tiên để xin được phù hộ cho tai qua, nạn khỏi. Phong tục thờ cúng tổ tiên thể hiện truyền thốn hiếu thảo, uống nước nhớ nguồn trọng lẽ phải của người Việt Nam. Dù là người theo tôn giáo nào đi chăng nữa thì việc thờ tổ tiên vẫn được tuân thủ một cách nghiêm túc, tuy cách thờ tự có thay đổi theo quan niêm tôn giáo của mình.

Tục thờ cúng tổ tiên là một mỹ tục lâu đời, không riêng gì ở Việt Nam mà còn là một mỹ tục của nhiều dân tộc trên thế giới.

Theo sử cũ của Trung Quốc thì người Trung Quốc có tục thờ cúng tổ tiên từ hai ngàn năm trước Công nguyên. Dân tộc Việt Nam, Nhật Bản, Triều Tiên... là những dân tộc có nền văn hoá gần gũi với Trung Quốc, hẳn tục thờ cúng tổ tiên cũng có thể rất sớm.